po ptakach
-
po ptakach24.01.201524.01.2015Szanowni Państwo,
chciałem spytać o równoważne powiedzenia po ptakach i po ptokach. Skąd się to wzięło i w jakiej kolejności? Czy najpierw pojawił się regionalizm, a potem został przyswojony przez polszczyznę ogólną? Jeśli tak, to z jakiego rejonu Polski?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Kulturalne wyrażanie emocji27.12.201627.12.2016Napotkałem ostatnio pewien problem. Chciałem mianowicie wyrazić w bardzo kulturalny sposób swoje emocje(bez błędu interpunkcyjnego), jednak nie wiedziałem, w jaki sposób mam to napisać, stąd moje pytanie. Które sformułowanie jest poprawniejsze: O ku***! czy O, ku***!?
-
przymiotniki typu boży – wysoki
19.12.202319.12.2023Szanowni Państwo,
skąd się wzięła niekonsekwencja w tworzeniu przymiotników „dzierżawczych” na bazie zmiękczającego „j” od słów z ostatnią spółgłoską „g”? Regularnie jest boży od Bóg czyli wymiana g—ż zgodnie z regułą pierwszej palatalizacji. Podobnie buldoży od buldog, innych przykładów nie kojarzę. Jednak od wróg mamy wrogi - skąd tu miękkie g, czyżby analogia do przymiotników zwykłych, niedzierżawczych takich jak błogi? W każdym razie regularny przymiotnik wraży (choć z rusycyzmem cerkiewnym) wyszedł z użycia. Znowuż od papuga jest papuzi, całkiem nieregularnie — a może wg wzorca takiego jak w ptak—ptasi?
Proszę o naświetlenie tego problemu.
Łukasz
-
Wrony wybrały się na wyprawę wojenną 20.03.201620.03.2016Mam pytanie związane z indiańskim ludem Crow, czyli po polsku Wronami. Czy należy używać rodzaju męskoosobowego, jak w przypadku innych ludów indiańskich (Siuksowie przyjechali, Szejenowie napadli, Szaunisi powędrowali, Wrony zgodzili się), czy jednak niemęskoosobowego, bo w końcu Wrony to wrony. Mnie ta druga wersja się nie podoba, bo brzmiałaby śmiesznie, np. Wrony wybrały się na wyprawę wojenną – jakby się czytało o ptakach, nie o ludziach.
-
„anty-ściszyć”17.01.200517.01.2005Stały problem, „anty-ściszyć”. Wszycy podawali różne przykłady, jak 'zrobić głosniej' wyrazić jednym słowem. Ja mam propozycje ROZGŁOSIĆ. Dlaczego jest to wyraz niepoprawny w stosunku do 'nastawienie głośniej', skoro mówi się: „Zegar rozgłośnie wybił północ”, „Ptak zaśpiewał rozgłośnie”. A do tego jak chcemy coś światu rozgłosić, można to robić głośno.
-
imać18.05.200718.05.2007Czy czasownik imać był kiedyś przechodni (dziś zostało nam tylko imać się)? Z przykładów SPJD wynika łączliwość dopełniaczowa. PSWP Zgółkowej podaje: „imać co, kogo, czym”, ale przykłady użycia ma tylko dla rzeczowników męskożywotnych (B. = D.). Przy czym żadne współczesne słowniki, także te dwa tu wymienione, nie podają imany.
-
Kacha a Florosław 13.06.201813.06.2018Imiona (oraz chyba ogólnie – rzeczowniki) można zdrabniać. Katarzyna staje się Kasią, a krzesło – krzesełkiem. Czy jest proces odwrotny, a jeśli tak, to jak się on nazywa? Przykład z mojego najbliższego otoczenia – Florian, który lubi jak się do niego mówi „zgrubiale” Florosław :) Jest to oczywiście pseudonim z przymrużeniem oka, ale być może „jest na to jakiś paragraf”. Analogicznie: góra – górsko/górzysko, chłop – chłopidło itp.
-
kierunek25.10.200625.10.2006Wiatr północny wieje KU północy czy OD północy? Kiedy ruchy wojsk mają kierunek północny, to raczej armia nie idzie na południe. Tymczasem w encyklopedii PWN czytam, że pasaty wieją „od wyżów zwrotnikowych ku równikowemu niżowi”, ale „na półkuli północnej mają kierunek północno-wschodni”. A jeśli ktoś powie o rzece, że ma kierunek północny, to jak to zrozumieć? Wedle wojska czy wiatru?
-
krzesła z oparciem czy z oparciami?3.11.20133.11.2013Szanowna Poradnio!
Czy we frazach przyimkowych określających rzeczownik też należy rygorystycznie stosować związek zgody? Czy napiszemy (chodzi mi o teksty pisane, nie język potoczny): krzesła z wysokim oparciem czy z wysokimi oparciami, dzieci z otwartą buzią czy z otwartymi buziami?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Dorota -
Kto chwali swój ogonek – liszka czy pliszka?5.02.20195.02.2019Szanowni Państwo!
W którejś z książek Alfreda Szklarskiego o Tomku Wilmowskim bosman Nowicki używa wyrażenia Każda liszka swój ogonek chwali. Czy to pomyłka, wersja alternatywna czy może pierwowzór znanego powiedzenia o pliszce?
Marcin Nowak
